YouTube Transcript:
Góra Ślęża - Miejsce kultu Słowian. Centrum polskiego pogaństwa
Skip watching entire videos - get the full transcript, search for keywords, and copy with one click.
Share:
Video Transcript
View:
historia na wyciągnięcie ręki Odkryj z
nami Sekrety
[Muzyka]
przeszłości Góra Ślęża od tysiącleci
urzeka i fascynuje historyków badaczy
kronikarzy mistyków czy astrologów jej
historia sięga epoki kamienia gdy
pierwsi ludzie pozostawili na jej
zboczach ślady swojej obecności w epoce
brązu stała centrum k społeczności
Kultury Łużyckiej a w kolejnych
stuleciach przyciągnęła Celtów którzy
uczynili z niej miejsce rytuałów
solarnych celtyccy druidzi wspinali się
na jej szczyt by oddać hołd słońcu i
połączyć się z potężnymi siłami natury Z
czasem Ślęża została przejęta przez
Słowian którzy uznali ją za jedno ze
swoich najświętszych miejsc wraz z
nadejściem pierwszych Piastów Rozpoczął
się proces Chrystian
któ stopniowo wypierał pogańskie obrzędy
mimo to duchowy charakter góry przetrwał
a jej niezwykła energia wciąż przyciąga
ludzi współcześnie nazywana jest
czakramem lub miejscem mocy co sprawia
że ta góra Od wieków budzi zachwyt i
ciekawość jakie tajemnice kryją jej
zbocza i szczyt Zapraszamy do odkrycia
tej niezwykłej historii
[Muzyka]
Ślęża zwana Śląskim Olimpem choć wznosi
się na wysokość zaledwie 718 Met nad
poziomem morza wyróżnia się imponującą
sylwetką dominującą nad równin Dolnego
Śląska jej majestatyczna forma widoczna
z daleka sprawia wrażenie góry znacznie
wyższej a jej charakterystyczny kształt
Od wieków budzi podziw położona około 30
km na południowy zachód od Wrocławia
jest nie tylko
orienty ale również symbolem tego
regionu otoczona gęstymi lasami i
malowniczymi miejscowościami zachwyca
nie tylko swoim naturalnym pięknem lecz
także bogactwem historii i znaczeniem
kulturowym to tutaj od tysiącleci
krzyżowały się drogi wielu dawnych ludów
nazwa góry Ślęża pochodzi prawdopodobnie
od starosłowiańskiego słowa Ślęk
oznaczającego wilgoć mokrość lub miejsca
z pote mgłą
nawiązuje do specyficznego klimatu góry
charakteryzującego się dużą wilgotnością
i częstymi opadami od słowa Ślęk miały
wziąć swe nazwy także rzeka Ślęza i
plemię Ślężanie Zenon Woźniak profesor
Instytutu archeologii i etnologii
Polskiej Akademii nauk w jednym ze
swoich opracowań naukowych na temat
Ślęży napisał masyw Ślęży prezentuje się
w krajobrazie ziem polskich w sposób
wyją
wyrasta on bowiem na skraju płaskiej
Niziny Śląskiej jako odosobniony
kompleks górski którego główny szczyt
osiąga wysokość 718 Met nad poziomem
morza i góruje ponad 500 Met nad
przyległymi od północy terenami tonie On
często w chmurach rodzi burzę i należy
do miejsc o największej w Europie
intensywności wyładowań
elektrycznych zjawiska te musiały
niewątpliwie zwracać uwagę dawnych
Śląskiej oddziaływać bardzo silnie na
ich wyobraźni i budzić w nich strach
mamy prawo sądzić że masy w Ślęży był
dla nich miejscem szczególnym pełnym
tajemniczych sił przyrody i duchów
bliższym bogom nie dziwi Więc dość
powszechna opinia iż w czasach
przedchrześcijańskich odbywały się w
wybranych miejscach masywu Ślęży
najpewniej na szczytach obrzędy
religijne o Ślęży wspominał tiar z
merseburga słynny niemiecki kronikarz
przełomu 10 i X wieku który w swoich
dziełach opisywał wierzenia i praktyki
pogańskie Słowian gród ten leży w kraju
Śląskim który tę nazwę otrzymał niegdyś
od pewnej wielkiej i bardzo wysokiej
góry owa Góra doznała wielkiej czci u
wszystkich mieszkańców z powodu swego
ogromu oraz przeznaczenia jako że
odprawiano na niej przeklęte pogańskie
obrzędy według góra ta była miejscem
składania ofiar i odprawiania rytuałów
które miały zapewnić pomyślność urodzaj
i opiekę bóstw
titmus się do pogaństwa z dystansem a
jego opisy mają często na celu
podkreślenie triumfu nowej wiary nad
pogańskimi obrzędami ze Ślężą od dawna
łączona jest także wzmianka rzymskiego
historyka Tacyta pochodząca z jego
dzieła Germania napisanego W I wieku nas
Tacyt był jednym z najwybitniejszych
historyków starożytnego Rzymu w swoim
dziele opisał plemię nacha narwal jedno
z plemion lugijski które zamieszkiwało
obszary na wschód od Łaby prawdopodobnie
obejmujące Dolny Śląsk według Tacyta
narwal opiekowali się świętym Gajem
miejscem o szczególnym znaczeniu
religijnym gdzie odprawiano liczne
rytuały tym świętym Gajem miał być
właśnie Ślęży istnieje także hipoteza
która łączy wzmiankę Klaudiusza
ptolemeusza o gaju limski z górą Ślężą
Klaudiusz Ptolemeusz grecki geograf
żyjący w II wieku naszej ery w swoim
dziele geografia wymienia liczne miejsca
na terenie germanii w tym tajemniczy
limos alsos Co można przetłumaczyć jako
gaj limski część historyków sugeruje że
nazwa Ta może odnosić się do Ślęży
znanej ze swojego znaczenia kultowego
wśród dawnych ludów zamieszkujących
Dolny Śląsk Ślęża i sąsiednie góry
Radunia i Wieżyca są Najstarszym znanym
na ziemiach Słowian ośrodkiem kultowym
wieloletnie badania archeologiczne
pozwalają stwierdzić że budowa i
funkcjonowanie kręgów kamiennych na
Ślęży przypada prawdopodobnie na okres
istnienia na tym terenie Kultury
Łużyckiej i w tym czasie była ona
centrum kultu słońca i księżyca Ślęża
była również Świętym miejscem dla Celtów
którym przypisywane są stojące do dziś
na jej zboczach monumentalne rzeźby
zwłaszcza Niedźwiedzia dzika i panny z
rybą rzeźby te jako symbole Artemidy są
wiązane z kultem płodności i
Księżyca czytamy w jednym z opracowań
historycznych dotyczących Śląskiego
Olimpu pierwsze ślady obecności
człowieka w masywie Ślęży sięgają
jeszcze czasów plejstocenu
kiedy Północ polski wciąż pokrywały
resztki
lądolodu z upływem czasu wraz z
ocieplaniem się klimatu zaczęły tu
docierać luźne grupy koczowniczych
myśliwych i Zbieraczy najstarszy ośrodek
kultowy na Ślęży mógł powstać już pod
koniec epoki brązu czyli około 1S lat
przed naszą erą kiedy na tych terenach
ukształtowała się lokalna grupa
ślężańska związana z kulturą
Łużycką w epoce brązu okol
były już gęsto zasiedlone rozwijały się
osady między innymi w pobliskiej Sobótce
i
świątnikach około I wieku przed naszą
erą na terenach masywu pojawili się
Celtowie którzy pozostawili po sobie
znaczące ślady zarówno materialne jak i
kulturowe ich obecność została
potwierdzona licznymi znaleziskami
archeologicznymi takimi jak fragmenty
ceramiki ozdób oraz wykony z brązu i
żelaza Celtowie byli wysoko rozwiniętą
społecznością znaną z zaawansowanej
obróbki metalu oraz charakterystycznego
stylu artystycznego Co wyróżniało ich na
tle innych kultur tamtego okresu dla
Celtów Ślęża była miejscem o dużym
znaczeniu sakralnym Góra widoczna z
daleka idealnie wpisywała się w ich
religijny światopogląd gdzie kluczową
rolę odgrywały naturalne elementy
krajobrazu Celtowie przypisywali
szczególne znaczenie rytuałom związanym
z cyklami słonecznymi i
lunarny Ślęża stała się prawdopodobnie
miejscem takich obrzędów archeolog
profesor Grzegorz Domański w książce
Ślęża w pradziejach i średniowieczu
napisał liczny materiał celtycki ze
szczytu Ślęży wskazuje na długotrwałe
lub częste pobyty ludności tej Kultury
na tak zwanej szczytowej samo położenie
wspomnianych śladów w miejscu
utrudniającym prowadzenie jakiejkolwiek
działalności gospodarczej może
przemawiać za specjalnym charakterem
obiektów osadniczych lub śladów pobytu
Celtów na szczycie Ślęży monumentalne
kamienne rzeźby takie jak niedźwiedź
dzik czy panna z rybą stanowią jedne z
najważniejszych świadectw dawnych
wierzeń i sztuki na tym terenie rzeźby
odkryto w różnych miejscach na zboczach
góry i w jej okolicach choć najpewniej
nie były to ich pierwotne lokalizacje
Mimo upływu tysięcy lat zachowały się w
dobrym stanie Dzięki trwałości granitu
wykonane z miejscowego materiału są
datowane na okres od epoki brązu do
wczesnej epoki żelaza Co oznacza że mogą
mieć nawet 2 i500 lat tradycyjnie
przypisuje się je celtom choć istnieją
teorie że mogą pochodzić z jeszcze
wcześniejszych tradycji kultury
Łużyckiej które Celtowie
[Muzyka]
zaadaptować sugestywna forma która
niosła ze sobą głęboko zakorzenionym
Olik wszystkie posiadają znak ukośnego
krzyża czyli znak solarny niedźwiedź
masywny i wyraźnie zaznaczony w swojej
sylwetce symbolizował siłę ochronę i
potęgę natury co czyniło go
prawdopodobnie strażnikiem kultowych
miejsc dziki rzeźbione z geometryczną
precyzją były symbolem odwagi i
[Muzyka]
wojowniczość
[Muzyka]
Celtów w masywie Ślęży zakończyła się
stopniowym wycofaniem się z terenów
dzisiejszej Polski na przełomie wieku
przed naszą erą i wieku naszej ery mimo
to ich ślady w postaci monumentalnych
rzeźb oraz innych znalezisk przetrwały
do dziś stanowiąc Jeden z najstarszych
dowodów osadnictwa i kulturowej
aktywności W tym regionie wiele z ich
tradycji zostało później zaadaptowanych
przez Słowian
górę jako swoje święte miejsce po
opuszczeniu rejonu Ślęży przez Celtów w
pierwszych wiekach naszej ery obszar ten
znalazł się pod wpływem plemion
germańskich w tym wandalów a zwłaszcza
ich odłamu siling silingowie których
obecność odnotowuje się na terenach
dzisiejszego Dolnego Śląska
odcisnęło Wiązana jest z etymologię
słowa Śląsk
podkreśla ich znaczenie w dziejach tych
ziem w czasach siling Ślęża zachowała
swoje centralne miejsce w lokalnym
krajobrazie kulturowym kontynuując
tradycje miejsca Świętego plemiona te
podobnie jak wcześniejsi Celtowie
wykorzystywały górę do celów religijnych
choć szczegóły tych obrzędów nie są dziś
w pełni znane istnieją jednak
przypuszczenia że silingowie mogli
adaptować tradycje Celtów w tym Kult
solarny obecność siling na Ślęży trwała
do V wieku naszej ery kiedy to w wyniku
wielkiej wędrówki ludów opuścili oni te
tereny przemieszczając się na zachód i
południe Europy po ich odejściu w VI
wieku na obszarze Ślęży pojawili się
Słowianie do dziś naukowcy nie osiągnęli
pełnej zgody co do pochodzenia Słowian
większość badaczy skłania się jednak ku
hipotezie
że pierwotne ziemie zamieszkiwane przez
naszych praprzodków znajdowały się na
obszarach współczesnej Ukrainy
białorusii czy europejskiej części Rosji
w swojej ekspansji Słowianie często
zajmowali tereny opuszczone przez Celtów
i germanów które na długi czas
pozostawały niemal
wyludnione nie inaczej było w okolicach
masywu Ślęży konkretne informacje o
plemionach słowiańskich zamieszkujących
Śląsk
dopiero w spisie geografa Bawarskiego
datowanym na około połowę I wieku w
opracowanym przez siebie dokumencie
wyliczył on między innymi nazwy 13
plemion słowiańskich wśród których
znajdowały się cztery Śląskie Ślężanie
opolanie gołęszyce
dziadoszanie każde z tych plemion
dysponowało określoną liczbą grodów
Ślężanie mieli ich
15 czytamy w jednym z opracowań
Mieczysława koguta historyka
specjalizującego się w dziejach kościoła
na Śląsku większość badaczy jest zgodna
że obszar osadniczy Słowian na Dolnym
Śląsku obejmował tereny w bezpośrednim
sąsiedztwie góry Ślęży w spisie geografa
Bawarskiego plemię Ślężan wymienione
zostało jako pierwsze co wskazuje na
jego dominującą pozycję wśród
społeczności słowiańskich
zamieszkujących t ziemię liczne dowody
archeologiczne potwierdzają ich obecność
w rejonie góry w tym odkrycia takie jak
Słowiańska osada w będkowicach niestety
źródła historyczne dostarczają jedynie
skąpych informacji na temat roli samej
Ślęży W systemie wierzeń dawnych Słowian
wyjątkowo cenną wskazówką pozostaje
przytoczona na początku odcinka relacja
TTM z merseburga który pisał owa Góra
doznała wielkiej czci wszystkich
mieszkańców z powodu swego ogromu oraz
przeznaczenia wzmianka ta sugeruje że
Ślężanie mogli czcić samą górę jako
świętość stanowiącą przedmiot kultu
niezwykłość Ślęży podkreślały przecież
także zjawiska naturalne takie jak
wyjątkowo duża intensywność wyładowań
elektrycznych w tym rejonie te
spektakularne i budzące groze wydarzenia
z pewnością wywierały silne wrażenie na
mieszkańcach bardzo mo Ślężanie
obchodzili na szczycie Ślęży Noc Kupały
jedno z najważniejszych świąt
słowiańskich związanych z letnim
przesileniem Góra będąca sakralnym
centrum plemienia doskonale nadawała się
do takich obrzędów łączących ogień wodę
i duchowe oczyszczenie symbolika nocy
Kupały związana z płodnością odradzaniu
i ochroną przed złymi siłami idealnie
wpisywała się w kultowy charakter Ślęży
ognisk na szczycie mogło być częścią
rytuałów zapewniających ochronę i
szczęście a skoki przez płomienie
symbolizowały oczyszczenie i płodność
świętu towarzyszyły śpiewy tańce wróżby
i składanie ofiar bogom natury choć brak
bezpośrednich dowodów archeologicznych
na to że Noc Kupały Była obchodzona
właśnie na Ślęży kultowy charakter góry
oraz jej związek z wierzeniami
słowiańskimi czynią takie przypuszczenie
oprócz nocy Kupały Ślęża mogła być
miejscem obchodzenia Dziadów święta
poświęconego duchom przodków wierzono że
w tych momentach granica między światem
żywych a zmarłych jest najcieńsza co
pozwala na kontakt z duchami na górze
składano ofiary zjedzenia i napojów by
zapewnić przychylność przodków i ich
opiekę nad
wspólnotą Ślęża zj sakralnym i mistyczną
aurą mogła być idealnym miejscem takich
obrzędów a także innych rytuałów jak
wiosenne odrodzenie natury czy Szczodre
symbolizujące odrodzenie słońca podczas
zimowego
przesilenia pogańskie zwyczaje plemienia
Ślężan głęboko zakorzenione w ich
kulturze i duchowości przez wieki
wyznaczały rytm życia mieszkańców
Dolnego Śląska Ślęża będąca centrum ich
wież
pełniła funkcj przestrzeni sakralnej
gdzie natura i duchowość łączyły się w
harmonijną całość jednak wraz z
rozprzestrzenianiem się chrześcijaństwa
na ziemiach polskich święte miejsce
Słowian stało się obiektem szczególnego
zainteresowania kościoła początki
chrystianizacji Ślęży przypadające na x
wiek były symbolicznym starciem dwóch
światów dawnej pogańskiej duchowości i
nowej ńskie wiary jednym z kluczowych
momentów było ufundowanie klasztoru
augustianów na Ślęży przez możn władcę
Piotra
włostowica bliskiego współpracownika
Bolesława
Krzywoustego klasztor wzniesiony na
szczycie góry miał nie tylko służyć
rozwojowi chrześcijaństwa ale także
symbolicznie wymazać pońsko tego miejsca
Działania te wpisywały się również w
szerszą strategię Piastów którzy dążyli
do umocnienia swojej władzy poprzez
chrystianizacji
Fundacja klasztoru przez Piotra
włostowica była elementem tego
planu wspierając zakładanie ośrodków
chrześcijańskich w miejscach o
szczególnym znaczeniu pogańskim
Piastowie integrowali różnorodne
plemiona i jednocześnie podkreślali
polityczną siłę nowego państwa
Mieczysław kogut historyk specjalizujący
się w dziejach kościoła na Śląsk
[Muzyka]
prac napisa Nie ulega wątpliwości że
Ślężański klasztor kanoników regularnych
reguły świętego Augustyna był jedną z
pierwszych fundacji zakonnych w Polsce
do tego miejsca przybyli mnisi z arz We
Flandrii jednak niedługo tutaj
przebywali już po roku
1148 przenieśli się do Wrocławia na
wyspę Piaskową gdzie w bardzo szybkim
czasie stali się jedną z głównych
instytucji a wpływy jakie os
i w diecezji Wrocławskiej były przyczyną
tego iż Opactwo wyrosło na potężną
jednostkę znaczeniem swym wykraczającą
poza Wrocław i dzielnicę śląską o
fundatorzy klasztoru dość dokładnie
relacjonują nam dwa źródła kronika
Opatów i spominki Wrocławskie Pierwsze z
nich osobę fundatora przedstawiło
następująco Komes Piotr ustanowił
najpierw klasztor kanoników regularnych
na samej górze Ślęży lecz z powodu
zbytniej wilgotności powietrza
gó której bracia ścierpieć nie mogli
przez samego fundatora zostali
przeniesieni do klasztoru Najświętszej
Maryi Panny na piasku we Wrocławiu
Głównym celem sprowadzenia zakonników na
Śląsk było
duszpasterstwo nie należy zapominać że
Ślęża przez wiele lat była miejscem
różnorakich kultów ludowych chociaż od
czasu relacji TTM nastąpił zdecydowany
postęp w chrystianizacji ziem Śląskich
nie możemy wykluczyć że na szczycie góry
ciągle odbywały się
Dlatego osiedlenie tam zakonników mogło
mieć wręcz symboliczne znaczenie w X
wieku na szczycie Ślęży powstał Zamek
który przez kilka stuleci pełnił
kluczową rolę w systemie obronnym
regionu funkcjonował jako Warownia oraz
punkt administracyjny kontrolując
okoliczne tereny Dolnego Śląska w X
wieku zamek został rozbudowany z
inicjatywy Bolka
księcia świdnicko Jaworskiego który
uczynił z niego element swojego
rozbudowanego systemu zamków granicznych
zamek na Ślęży był nie tylko
strategicznym punktem militarnym ale
również symbolem chrześcijańskiej władzy
zastępując dawne pogańskie znaczenie
góry Niestety w roku
1471 został zniszczony prawdopodobnie w
wyniku konfliktów zbrojnych lub
zaniedbania do dziś na szczycie Ślęży
zachowały się jedynie fragmenty murów
które świadczą o dawnej świetności tej
średniowiecznej budowli obecny Kościół
Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny
zbudowany na fundamentach zamku
przypomina o jego historycznym znaczeniu
Ślęża kryje wiele tajemnic a jedną z
największych obok wspomnianych już
wcześniej słynnych kamiennych posągów są
masywne
otaczające szczyt góry ich pochodzenie i
przeznaczenie od lat budzą pytania wśród
historyków archeologów i badaczy Kultury
którzy formułują różne hipotezy na ten
temat jedna z najstarszych teorii
sugeruje że Wały powstały w epoce brązu
lub wczesnej epoce żelaza co wiąże je z
kulturą
Łużycką zdaniem badaczy mogły one pełnić
funkcję obronną chroniąc osady lub
miejsca kultu inna hipoteza przypisuje
ich budowę celtom którzy około 400 lat
przed naszą erą Przybyli na ślęż czyniąc
ją częścią swojego systemu wierzeń nie
brak również teorii wskazujących na
średniowieczne pochodzenie Wałów w 12
wieku kiedy na szczycie Ślęży wzniesiono
klasztor augustianów istniejące
konstrukcje mogły zostać zaadaptowane
lub rozbudowane w celach obronnych bądź
symbolicznych Wały mogły oddzielać
przestrzeń sakralną od otaczającego
świata co było charakterystyczne dla
średniowiecznych ośrodków religijnych
współczesne badania archeologiczne
ujawniają że Wały mają złożoną strukturę
a ich budowa mogła przebiegać etapami od
epoki brązu po średniowiecze ta
wielowarstwowość wskazuje że były
wykorzystywane przez różne kultury które
przypisywał im nowe znaczenia w
zależności od swoich potrzeb Wały na
Ślęży
pozostają jednym z najbardziej
intrygujących elementów jej krajobrazu
to materialne świadectwo zmieniających
się epok które łączy w sobie elementy
kultów pogańskich celtyckich wierzeń i
chrześcijańskiej adaptacji
przestrzeni zbliżając się do końca tej
opowieści o Ślęży Nie sposób pominąć jej
współczesnego postrzegania jako miejsca
mocy wiara w to że Ślęża emanuje
szczególną
nawiązuje do koncepcji geoman która
zakłada istnienie punktów energetycznych
na ziemi mających wpływ na ludzi i
otoczenie to przekonanie zakorzenione w
dawnych wierzeniach i tradycjach
przetrwało wieki przekształcając się w
ideę która wciąż przyciąga ludzi na
szczyt góry Ślęża zbudowana z
Tajemniczego serpentynitu otoczona
mgłami i niezwykłą atmosferą od zawsze
wydawała się miejscem wyjątkowym gzie
natura i duchowość przenikają się w
sposób niemal namacalny dziś Ślęża
uznawana za jeden z czakramów ziemi
stanowi ważny punkt na mapie
współczesnych poszukiwaczy duchowych
doświadczeń zwolennicy geoman wierzą że
Góra emanuje energią mogącą przynosić
harmonię duchowe ukojenie i
inspirację niezależnie od tego czy
spojrzymy na nią przez pryzmat historii
geologii
czy mistyki Ślęża pozostaje miejscem
które fascynuje i inspiruje łącząc
przeszłość z
teraźniejszością Dziękujemy za
wysłuchanie
[Muzyka]
odcinka h
Click on any text or timestamp to jump to that moment in the video
Share:
Most transcripts ready in under 5 seconds
One-Click Copy125+ LanguagesSearch ContentJump to Timestamps
Paste YouTube URL
Enter any YouTube video link to get the full transcript
Transcript Extraction Form
Most transcripts ready in under 5 seconds
Get Our Chrome Extension
Get transcripts instantly without leaving YouTube. Install our Chrome extension for one-click access to any video's transcript directly on the watch page.
Works with YouTube, Coursera, Udemy and more educational platforms
Get Instant Transcripts: Just Edit the Domain in Your Address Bar!
YouTube
←
→
↻
https://www.youtube.com/watch?v=UF8uR6Z6KLc
YoutubeToText
←
→
↻
https://youtubetotext.net/watch?v=UF8uR6Z6KLc