YouTube Transcript:
Ngành tài chính đang bào mòn nền kinh tế như thế nào?

Trong thế giới hiện đại, ngành tài chính
nổi lên như một thế lực khổng lồ len lõi
vào từng ngốc ngách của đời sống kinh
tế. Không ít người nhìn ngành này với
ánh mắt nghi ngại và sự nghi ngờ đó hoàn
toàn có cơ sở. Lịch sử đã chứng kiến tài
chính gây ra những cuộc khủng hoảng kinh
tế nghiêm trọng, quét sạch tiền tiết
kiệm cả đời của biết bao người và biến
những mặt hàng thiết yếu thành công cụ
đầu cơ trục lợi. Trong suốt quá trình
đó, các đế chế tài chính vẫn ung dung
thu về hàng tỷ đô la mà dường như chưa
bao giờ phải chứng minh một cách rõ ràng
giá trị thực sự mà họ đóng góp cho xã
hội. Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng
về bản chất tài chính là một công cụ hữu
ích. Nếu được sử dụng đúng cách, nó có
khả năng mang lại nhiều lợi ích như phân
bổ nguồn lực hiệu quả. thúc đẩy thương
mại và giúp con người biến những giá trị
trong tương lai thành những gì cần thiết
ở hiện tại. Một hệ thống tài chính làh
mạnh chính là nền tảng cho hầu hết mọi
nền kinh
tế. Nhưng điều gì sẽ xảy ra khi công cụ
này phát triển vượt quá tầm kiểm soát,
trở nên quá đồ sổ và phức tạp? Liệu
ngành tài chính ngày nay có còn đang
thực hiện đúng trò vốn có của mình hay
đã biến thành một cánh nặng bao mò chính
nền kinh tế mà nó được sinh ra để phục
vụ? Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu trong
video này nhé.
Vai trò lý thuyết của tài chính.
Ở cấp độ cơ bản nhất, ngành tài chính
đóng vai trò trung gian thiết yếu. Nó
kết nối nguồn vốn đang nhàn rỗi với các
yếu tố sản xuất khác của nền kinh tế như
đất đài, sức lao động và tinh thần khởi
nghiệp. Nhiệm vụ cốt lõi của tài chính
là đưa tiền bạc hoặc của cải đang không
được sử dụng và những hoạt động kinh tế
có khả năng sinh lời tạo ra lợi tức đầu
tư.
Đối với đất đai về mặt lý thuyết, ngành
tài chính sẽ định hướng các khoản đầu tư
vốn và những nơi có thể tạo ra giá trị
cao nhất. Một ví dụ điển hình là việc
ngân hàng huy động tiền gửi tiết kiệm từ
người dân để đầu tư vào các dự án phát
triển bất động sản, biến những mảnh đất
tiềm năng thành các tòa nhà, khu dân cư
hay cơ sở hạ tần hữu
ích. Với sức lao động, ngành tài chính
cung cấp vốn cho người lao động thông
qua nhiều hình thức, chẳng hạn như các
khoản vay thế chấp để mua nhà hoặc thẻ
tín dụng để tiêu dùng. Nhờ đó, người lao
động có thể sở hữu tài sản hoặc đáp ứng
các nhu cầu chi tiêu trước mắt, ngay cả
khi thu nhập hiện tại chưa đủ. Đổi lại,
ngành tài chính nhận được một phần giá
trị tư sức lao động trong tương lai của
họ dưới dạng các khoản trả góp và tiền
lãi. Đây thực chất là một sự đánh đổi
giữa nguồn vốn hiện có và giá trị lao
động sẽ được tạo ra trong tương
lai. Cuối cùng và có lẽ là quan trọng
nhất là vai trò của tài chính đối với
tinh thần khởi nghiệp. Tinh thần khởi
nghiệp chính là yếu tố quyết định xem
các nguồn lực hạn chế của nền kinh tế sẽ
được sử dụng để tạo ra sản phẩm dịch vụ
gì. Về lý thuyết, ngành tài chính hoạt
động như một bộ lọc thông minh. Nó đánh
giá và chỉ cung cấp vốn cho những ý
tưởng và doanh nghiệp có tiềm năng lớn
nhất trong việc tạo ra giá trị gia tăng
cho xã
hội. Hãy tưởng tượng có hai nhà khởi
nghiệp cùng tuyên bố họ có ý tưởng đột
phá để chữa bệnh ung thư. Một người là
chuyên gia ung thư học và dặn kinh
nghiệm. Người còn lại chỉ vừa tốt nghiệp
trung học mà không có kiến thức chuyên
môn về y khoa. Nhiệm vụ của nganh tài
chính là thẩm định, đánh giá và quyết
định xem ai là người xứng đáng hơn để
nhận được nguồn vốn, hạn chế nhằm biến ý
tưởng thành hiện thực. Khi thành công,
tinh thần khởi nghiệp sẽ tạo ra những
phát minh, sản phẩm và dịch vụ mới, góp
phần cải thiện mức sống, mang lại lợi
ích cho cộng đồng, đồng thời tạo ra lợi
nhuận cho chính nhà khởi nghiệp và tổ
chức tài chính trung gian đã kết nối họ
với nguồn vốn ban đầu.
Tất nhiên thì trong thực tế mọi khoản
đầu tư vốn thường tài trợ cho sự kết hợp
của cả ba yếu tố sản xuất kể trên. Và
mặc dù tinh thần khởi nghiệp hứa hẹn lợi
nhuận tiềm năng cao, nó cũng đi kèm với
rủi ro lớn nhất. Do đó, các tổ chức tài
chính trung gian phải thực hiện việc
thẩm định một cách kỹ lưỡng trước khi
quyết định rót
vốn. Và trò lý thuyết này vẽ nên một bức
tranh khá lý tưởng về một ngành tài
chính phục vụ đắc lực cho sự phát triển
kinh tế. Nhưng liệu thực tế có diễn ra
đúng như vậy? Đặc biệt là khi ngành này
ngày càng lớn mạnh và phức tạp hơn.
Sự phát triển ban đầu của ngành tài
chính dường như gắn liền mật thiết với
những bước tiếng vượt bậc của kinh tế
toàn cầu. Từ việc tài trợ cho các nhà
máy trong cuộc cách mạng công nghiệp đến
việc phổ biến các khoản vay tiêu dùng,
tài chính đã đóng một vai trò không thể
phủ nhận trong việc định hình thế giới
hiện đại. Nhưng quá trình mở rộng này đã
dẫn đến những thay đổi gì trong bản chất
của ngành? Liệu nó có đang bắt đầu đi
hướng khỏi mục tiêu ban đầu là hỗ
trợ sản xuất và tiêu dùng thực tế? Hành
trình lịch sử của ngành tài chính sẽ hé
lộ những manh mối quan trọng.
Bạn có thể không làm việc trong ngân
hàng, không đầu tư chứng khoán, không
chạy quảng cáo cho quỹ đầu cơ nào cả.
Nhưng tài chính vẫn đang chi phối từng
quyết định trong cuộc sống của bạn. Bạn
thuê nhà hay vay mua? Bạn chọn công việc
lương cao hay công việc ít rủi ro? Bạn
tiết kiệm tiền như thế nào và liệu có
đang tiết kiệm đúng cách? Tài chính
không nằm trong những tòa nhà for war.
Nó nằm trong từng lựa chọn bạn đang đối
mặt mỗi ngày. Vấn đề là hệ thống tài
chính hiện nay không đơn giản như ngày
trước. Nó ngày càng phức tạp, trưu tượng
và đôi khi là không minh bạch. Bạn càng
không hiểu nó, nó càng có cơ hội định
hình cuộc sống bạn theo cách bạn không
nhận ra. Sách tin gọn không hứa giúp bạn
làm giàu sau một đêm, nhưng nó sẽ giúp
bạn hiểu tại sao giá nhà lại tăng, vì
sao những người giàu thường vay tiền
nhiều hơn tiết kiệm và liệu ngân hàng
đang giúp bạn hay đang dựa vào bạn để
kiếm tiền? Sách tin gọn là ứng dụng tóm
tắc sách dành cho những người muốn hiểu
sâu mà không có thời gian đọc hết hàng
trăm trang. Chỉ với 15 đến 20 phút mỗi
ngày, bạn sẽ nắm được tinh thần của
những cuốn sách đáng giá nhất về tài
chính, kinh tế và tư duy chiến lược cá
nhân để bạn không chỉ biết kiếm tiền mà
còn hiểu tiền đang ảnh hưởng đến mình
như thế nào. Bạn có thể tải ứng dụng tại
website schtinong.com hoặc tìm kiếm trên
App Store và CHP. Giờ thì chúng ta hãy
quay lại video để khám phá xem hệ thống
tài chính đã tiến hóa như thế nào từ một
công cụ thành một thế lực thực
sự. Từ cách mạng công nghiệp đến tín
dụng tiêu dùng.
Một trong những ví dụ rõ nét và tự nhiên
nhất về việc tài chính thúc đẩy tăng
trưởng kinh tế chính là cuộc cách mạng
công nghiệp diễn ra ở Anh từ cuối thế kỷ
18 đến đầu thế kỷ 19. Những đổi mới công
nghệ và sự chuyển dịch sang các phương
thức sản xuất quả hơn đã làm tăng vọt
sản lượng kinh tế.
Tuy nhiên, các doanh nghiệp quy mô lớn
mới nổi này đòi hỏi nguồn vốn đầu tư ban
đầu khổng lồ để xây dựng nhà máy dệt,
chế tạo động cơ hơi nước và mua sắm các
thiết bị cơ giới hóa. Ngay cả khi có lực
lượng lao động dồi dào, những khoản đầu
tư này cũng gần nhiều năm mới có thể thu
hồi vốn và bắt đầu sinh lời. Việc tiếp
cận được nguồn vốn tài chính trở thành
yếu tố then chốt, quyết định sự than bại
của toàn bộ quá trình công nghiệp
hóa. Điều đáng chú ý là ở giai đoạn đầu
này, ngành tài chính vẫn còn khá non trẻ
và chưa thực sự phát triển. Nguồn vốn
chủ yếu đến trực tiếp từ những cá nhân
giàu có thay vì thông qua các ngân hàng
hay quỹ đầu tư trung gian như chúng ta
thấy ngày nay. Dần dần khi ngành tài
chính lớn mạnh hơn, các tổ chức quy mô
hơn bắt đầu hình thành và các thị trường
mới xuất hiện, tạo điều kiện cho việc
huy động và phân bổ vốn trở nên chuyên
nghiệp và hiệu quả
hơn. Bước sang thế kỷ 20, các trung gian
tài chính bắt đầu mở rộng hoạt động của
mình. Họ không chỉ đầu tư vào sản xuất
mà còn bắt đầu tư vào tiêu dùng. Đây
được xem là một bước đi hợp lý. Việc sản
xuất hàng loạt hàng hóa sẽ trở nên vô
nghĩa nếu phần lớn xã hội không đủ khả
năng chi trả để mua
chúng. Từ đó, kỷ nguyên của tín dụng
tiêu dùng bắt đầu nở rộ. Lần đầu tiên
trong lịch sử, người tiêu dùng có thể
vượt qua những giới hạn về thu nhập và
tiết kiệm tức thời để mua sắm những thứ
họ cần hoặc muốn. Các khoản tín dụng
dành cho những mặt hàng có giá trị lớn
như ô tô, đồ gia dụng và nội thất nhanh
chóng trở nên phổ biến ở hầu hết các
quốc gia tư bản trong giai đoạn những
năm 1920. Các khoản vay thế chấp để mua
nhà cũng dần trở thành thông lệ. Cùng
với sự phát triển của công nghệ dữ liệu,
tài chính tiêu dùng đạt đến đỉnh cao với
sự ra đời và phổ biến rộng rãi của thẻ
tín dụng trong những năm
1980. Số liệu thống kê cho thấy rõ sự
bùng nổ này. Từ năm 1950 đến năm 2008,
tổng nợ của các hộ gia đình ở Hoa Kỳ,
một thức đo quan trọng về mức độ tín
dụng tiêu dùng đã tăng vọt từ 24% tổng
sản phẩm quốc nội GDP lên đến 73% GDP.
Như vậy, ngành tài chính không chỉ đóng
vai trò phân bổ vốn cho phía cung, nhà
sản xuất mà còn tích cực bơm vốn cho cả
phía cầu, người tiêu dùng của nền kinh
tế. Hiệu ứng kết này rõ ràng đã thúc đẩy
tăng trưởng kinh tế thực và góp phần cải
thiện mức sống của người dân một cách
đáng kể. Nhưng cũng chính trong quá
trình mở rộng này, ngành tài chính đã
phát triển vượt xa vai trò ban đầu của
nó. Khi quy mô và độ phức tạp ngày càng
tăng lên, việc nhìn nhận giá trị thực sự
mà nhiều khía cạnh của ngành tài chính
hiện đại mang lại cho nền kinh tế thực
ngày càng trở nên khó khăn hơn.
Mối lo ngại này ngày càng gia tăng khi
chúng ta nhìn vào quy mô khổng lồ và
quyền lực mà một số định chế tài chính
lớn nhất thế giới đang nắm giữ. Doanh
thu hàng năm của một số công ty tài
chính hàng đầu thậm chí có thể sánh
ngang với GDP của cả một quốc gia như
New Zealand hay Bồ Đào
Nha. Bản thân quy mô lớn có thể không
phải là vấn đề nhưng không thể phủ nhận
rằng lợi ích riêng của những người làm
việc trong ngành tài chính không phải
lúc nào cũng song hành với lợi ích chung
của nền kinh tế rộng lớn hơn. Điều này
đặt ra một câu hỏi cấp bách. Liệu ngành
tài chính có đang trở nên quá lớn vượt
ra ngoài vai trò đóng góp tích cực mà nó
từng đảm nhiệm và bắt đầu tạo ra những
hệ lụy tiêu cực cho chính nền kinh tế mà
nó phục
vụ? Khi tài chính phình
to, mối lo ngại về một ngành tài chính
quá khổ không chỉ đến từ quy mô tuyệt
đối của nó mà còn từ cách hoạt động đã
thay đổi một cách đáng kể. Nhà báo kinh
tế Fudohar trong quá trình nghiên cứu
cuốn sách Makers and Takers tạm dịch,
người tạo ra và kẻ chiếm đoạt đã đưa ra
một phân tích sâu sắc về sự chuyển dịch
này. Bí vai trò truyền thống của nganh
tài chính như phần eo của chiếc đồng hồ
cát, nó kết nối những người có tiền tiết
kiệm ở phía trên với những người cần vay
vốn để mua nhà hay khởi nghiệp kinh
doanh ở phía dưới. Theo lý thuyết, tài
chính đáng lẽ chỉ là một bộ phận nhỏ,
một người trợ giúp để hai dòng chạy vốn
này gặp nhau một cách hiệu quả.
Tuy nhiên, nghiên cứu của Food Hòa thực
hiện vào năm 2016 và theo bà, tình hình
thậm chí còn tệ hơn kể từ đó lại cho
thấy một bức tranh khác. Chỉ khoảng 15%
lượng tiền lưu chuyển trong hệ thống tài
chính Hoa Kỳ thực sự đi vào các khoản
đầu tư mang tính, những khoản đầu tư
giúp tạo ra doanh nghiệp mới, hỗ trợ
người dân mua nhà hay nói cách khác là
thực sự phát triển nền kinh tế thực hay
còn gọi là Main
Street. Phần lớn còn lại khoảng 85% dị
luận quẩn trong một phòng lạp khép kính
bên trong hệ thống tài chính. mua đi bán
lại các loại tài sản hiện có. Hoạt động
này có thể đẩy giá tài sản lên cao từ
nhà đất đến cổ phiếu nhưng về cơ bản nó
không tạo ra bất cứ thứ gì mới mẻ trên
nền kinh tế
thực. Điều mà Furuhar mô tả chính là sự
chuyển hướng của ngành tài chính. Thay
vì tập trung vào các khoản đầu tư dài
hạn mang tính như các khoản vay cho
doanh nghiệp nhỏ vốn ngày càng trở nên
hiếm hoi hơn, ngành này lại hướng mạnh
vào các hoạt động giao dịch ngắn hạn và
tìm kiếm lợi nhuận từ lãi suất tiêu
dùng. Trên khắp thế giới, vô số chuyên
gia tài chính đang ngày đêm phân tích
biến động giá cả và dữ liệu thị trường
chỉ để thực hiện các giao dịch kéo dài
từ vài tháng, vài ngày đến chỉ vài giây,
từ thị trường ngoại hối, chứng khoán,
tiền điện tử cho đến cả thị trường hàng
hóa như nông sản hay năng lượng. Giao
dịch ngắn hạn chiếm 1 tỷ trọng khổng lồ
trong tổng khối lượng giao dịch toàn
cầu.
Mặc dù hoạt động giao dịch này cung cấp
thanh khoản cho thị trường, tức là giúp
việc mua bán tài sản trở nên dễ dàng
hơn, nhưng với quy mô khổng lồ như hiện
tại, nó đóng góp rất ít nếu không muốn
nói là không đóng góp gì cho nền kinh tế
thực. Lý do là vì nó thường tạo ra những
biến động giá không đáng tin cậy, gây
khó khăn cho việc lập kế hoạch đầu tư
dài hạn của doanh nghiệp. Quan trọng
hơn, hoạt động mua đi bán lại cổ phiếu
trên sàn không thực sự cung cấp thêm vốn
mới cho các công ty niên yết để họ mở
rộng sản xuất hay đầu tư vào nghiên cứu
và phát triển sản phẩm
mới. Sự thống trị của hoạt động giao
dịch tài sản hiện có thay vì đầu tư vào
sản xuất mới đặt ra một câu hỏi lớn về
bản chất của lợi nhuận trong ngành tài
chính hiện đại. Nếu phần lớn tiền chỉ
chạy vòng quanh trong hệ thống mua đi
bán lại những thứ đã tồn tại thì giá trị
thực sự đang được tạo ra ở đâu và ai là
người thực sự hưởng lợi từ quân quay
khổng lồ này? Phải chăng đây là một trò
chơi có tổng bằng không? Nơi lợi nhuận
của người này chính là thua lỗ của người
khác. Canh bạc trên thị trường và lợi
thế thông
tin. Khác với hoạt động đầu tư dài hạn,
nơi cả hai bên tham gia giao dịch đều có
tiềm năng cùng thắng. Ví dụ, nhà đầu tư
cung cấp vốn cho công ty, công ty làm ăn
phát đạt, tạo ra lợi nhuận và chia sẻ
lại cho nhà đầu tư thì giao dịch đầu cơ
ngắn hạn về bản chất lại giống một trò
chơi có tổng bằng không Zero Game. Trò
chơi này tổng lợi nhuận mà một số người
thu được phải tương đương với tổng số
tiền thua lỗ của những người tham gia
khác. Sự thay đổi duy nhất diễn ra đó là
sự tái phân phối của cải giữa các tay
chơi trên thị trường chứ không có giá
trị mới nào được tạo
ra. Và đây không phải là một sân chơi
bình đẳng. Những nhà giao dịch nhỏ lẽ
thiếu kinh nghiệm, thiếu kiến thức,
thường trở thành con mồi cho các nhà
phân tích chuyên nghiệp và các tổ chức
tài chính lớn. Những người chơi lớn này
sở hữu lợi thế vượt trội về kiến thức
chuyên sâu, kinh nghiệm dài dạng và các
công cụ phân tích thông tin tinh vi đắt
tiền. Tình trạng này càng trở nên rõ rệt
kể từ sau đại dịch Covid-19, hàng triệu
nhà giao dịch mới đã tham gia thị trường
lần đầu tiên, bị thu hút bởi những lời
quảng cáo hao nhoán và viện cảnh kiếm
tiền nhanh chóng từ các nền tảng giao
dịch tài chính trực tuyến. Bản thân các
nền tảng này lại thường chỉ có một mục
tiêu duy nhất, tối đa hóa số lượng giao
dịch để thu lợi từ phí hoa hồng. Lời
cảnh báo phổ biến 80% nhà giao dịch thu
lỗ thường xuất hiện khi người dùng mở
tài khoản giao dịch chính là minh chứng
rõ ràng cho rủi ro tiềm ẩn. Nó tương tự
như dòng chữ hút thuốc lá có hại cho sức
khỏe trên bao bì thuốc lá. Những lời
nhắc nhở nghiệt ngã về rủi ro nhưng
thường bị nhiều người phất lờ.
Huyền thoại đầu tư Warren Buffet từng
nhận xét tại cuộc họp thường niên của
Bhatawe năm 2022 rằng thị trường tài
chính đã trở nên giống như một sông bạc.
Charlie Munger, cộng sự lâu năm của ông
còn đi xa hơn khi nói rằng nền văn minh
sẽ tốt đẹp hơn nhiều nếu không có nó khi
đề cập đến hoạt động giao dịch đầu
cơ. Một ví dụ điển hình khác là thị
trường hàng hóa. Việc sử dụng các công
cụ tài chính để ngừa rủi trò hay
hating là hoàn toàn hợp lý và cần thiết.
Chẳng hạn, một người nông dân trồng ô
liu có thể sử dụng hợp đồng tương lai để
bảo vệ mình trước nguy cơ mất mùa do
hạng hán, đảm bảo có một mức giá bán tối
thiểu đó là một ứng dụng hữu ích của vốn
tài
chính. Tuy nhiên, thực tế đáng lo ngại
là phần lớn hoạt động giao dịch trên thị
trường hàng hóa như khoáng sản hay năng
lượng có ước tính lên đến 60 lần hoặc
hơn so với nhu cầu thực tế lại chỉ đơn
thuần là mua đi bán lại vì mục đích tài
chính thuần túy. Nó không phục vụ nhu
cầu phòng ngừ rủi ro thực tế của các nhà
sản xuất hay tiêu dùng cuối cùng. Khi đó
khó có thể coi đây là một hoạt động có
ít trên nền kinh
tế. Nếu cho rằng giao dịch đầu cơ ngắn
hạn chỉ là một phần nhỏ của ngành tài
chính, điều đó có thể đúng nhưng yếu tố
cốt lõi cho phép các nhà giao dịch
chuyên nghiệp và các tổ chức lớn kiếm
lợi nhuận mà không cần tạo ra giá trị
gia tăng lại hiện hữu ở hầu hết các thị
trường tài chính khác. Yếu tố đó chính
là bất cân xứng thông tin information.
Đây là tình trạng một bên trong giao
dịch sở hữu thông tin tốt hơn, đầy đủ
hơn bên còn lại giúp họ hiểu rõ hơn về
giá trị thực sự của thứ đang được trao
đổi. Ví dụ kinh điển và bất hợp pháp là
giao dịch nội dáng Insider Trading. Một
giám đốc điều hành biết trước thông tin
về một thương vụ sắp tới sẽ làm tăng giá
cổ phiếu của công ty mình. Người này
liền âm thầm mua vào cổ phiếu trước khi
thông tin được công bố rộng rãi. Lợi thế
thông tin này cho phép họ kiếm lợi từ
những người bán cổ phiếu mà không hề hay
biết về giá trị tiềm năng sắp tới của
nó.
Mặc dù giao dịch nội dáng là bất hợp
pháp nhưng ở nhiều lĩnh vực khác của thị
trường tài chính, việc khai thác lợi thế
thông tin lại hoàn toàn được chấp nhận,
thậm chí là nền tảng của mô hình kinh
doanh. Giao dịch tần suất cao, High
Frequency Trading là một ví dụ. Tại đây,
các thuật toán máy tính với kết nối mạng
siêu tốc có thể nắm bắt và hành động dựa
trên thông tin thị trường trước bất kỳ
nhà đầu tư nào khác dù chỉ trong một
phần triệu giây. Nghiên cứu chư thế hoạt
động này gây thiệt hại cho riêng thị
trường cổ phiếu khoảng 5 tỷ đô la mỗi
năm, hoạt động như một loại thuế vô
hình, đánh vào các nhà đầu tư khác chậm
dân hơn.
Đối với người tiêu dùng bình thường,
tình trạng bất cân xứng thông tin có thể
tồn tại trong các hợp đồng bảo hiểm phức
tạp với những điều khoản và điều kiện
loại trừ khó hiểu được viết bằng ngôn
ngữ chuyên ngành dày đặt. Điều này có
thể làm giảm khả năng hoặc số tiền mà
người mua bảo hiểm được chi trả khi có
sự kiện xảy
ra. Khi ngành tài chính ngày càng trở
nên phức tạp với vô vàng sản phẩm và
công cụ mới, khoảng cách về thông tin
giữa giới chuyên nghiệp trong ngành và
người dân bình thường ngày càng lớn.
Điều này tạo ra nhiều cơ hội hơn cho
ngành tài chính trích xuất giá trị từ
các giao dịch thay vì tập trung hỗ trợ
tạo ra giá trị mới cho nền kinh tế. Hệ
quả không chỉ dừng lại ở việc một phần
lớn các hoạt động tài chính trở nên vô
nghĩa đối với xã hội mà còn lan tỏa sang
các khía cạnh khác, đặc biệt là cách
phân bổ nguồn nhân lực và sự gia tăng
bất bình
đẳng. Hệ lụy lan tỏa bất bình đẳng và
lãng phí tài
năng. Sức hấp dẫn của những khoản lợi
nhuận khổng lồ trong ngành tài chính đã
tạo ra một hệ lũy đáng lo ngại khác. Sự
phân bổ lệch lạc nguồn nhân lực, tài
năng của xã hội, các cuộc khảo sát toàn
cầu về lựa chọn nghề nghiệp của sinh
viên mới tốt nghiệp liên tục cho thấy
tài chính là một trong những ngành được
ưu chuẩn hàng đầu. Trong khi đó, các
lĩnh vực quan trọng khác như giáo dục, y
tế và dịch vụ công lại ngày càng kém hấp
dẫn hơn đối với những người trẻ tài
năng.
Kết quả là nguồn vốn con người. Những bộ
ốc thông minh và sáng tạo nhất đang bị
hút khỏi các ngành nghề có khả năng tạo
ra lợi ích cận biên cao cho xã hội. Thay
vì cống hiến tài năng cho việc nghiên
cứu phương pháp chữa bệnh mới, phát
triển các nguồn năng lượng sạch, khám
phá vũ trụ, xây dựng cơ sở hạ tầ thiết
yếu hay cải thiện hiệu quả quản trị
công. Nhiều tài năng trẻ là dành tâm
huyết và trí tuệ của mình để phát triển
các thuật toán giao dịch tinh vi. Mục
tiêu của họ đôi khi chỉ đơn giản là mua
một cổ phiếu ở mức giá 213,72 đô la trên
sàn giao dịch này và bán nó ở mức 213,73
đô la trên một sàn giao dịch khác chỉ
trong tích tắc. Đây là một sự lãng phí
tài năng đáng kể làm suy yếu tiềm năng
phát triển dài hạn và khả năng giải
quyết các vấn đề cấp bách mà xã hội đang
đối mặt.
Bên cạnh đó, một hệ thống tài chính quá
lớn và tập trung vào các hoạt động tự
thân còn góp phần làm trồng trọng thêm
tình trạng bất bình đẳng kinh tế. Lợi
ích từ sự buông nộ của các thị trường
tài chính trong thập kỷ qua, chủ yếu
chảy vào túi của những người vốn đã giàu
có. Phần lớn các tài sản tài chính như
cổ phiếu, trái phiếu và thậm chí cả bất
động sản ở nhiều quốc gia phát triển đều
thuộc sở hữu của nhóm 10% dân số giao
nhất. Tại Hoa Kỳ, nhóm 10% này sở hữu
khoảng 85% toàn bộ giá trị thị trường
chứng khoán và tỷ lệ này càng tập trung
hơn nữa ở nhóm 1% hay thậm chí 0,1% dân
số giàu nhất Hoa
Kỳ. Khi giá các loại tài sản này tăng
phi mã giữa các hoạt động tài chính,
những người sở hữu chúng bao gồm các nhà
đầu tư lớn, các quỹ đầu tư và ở một mức
độ nào đó là những người thuộc từng lớp
trung lưu, có danh mục đầu tư đa dạng sẽ
hưởng lợi rất nhiều. Tuy nhiên, phần lớn
dân số còn lại vẫn phụ thuộc chủ yếu vào
thu nhập từ tiền lương chứ không phải từ
sự giàu có về tài sản. Một báo cáo gần
đây của công ty tư vấn Mini Company ước
tính trăng lạm phát giá tài sản đã tạo
ra khoảng 160.000 tỷ đô la của cải tranh
giấy trên toàn cầu. Và theo định nghĩa
lợi ích khổng lồ này chủ yếu thuộc về
những người giàu có
sẵn. Hãy nhìn vào chỉ số giá nhà trên
thu nhập ở hầu hết các nước phát triển.
Ở nhiều nơi, chỉ số này đã tăng liên tục
trong ít nhất một thập kỷ qua khiến việc
sở hữu nhà ngày càng xa vời với người
lao động bình thường. Tương tự, kể từ
năm 2010, thị trường chứng khoán Hoa Kỳ
đã tăng trưởng nhanh gấp khoảng 3,5 lần
so với mức tăng trưởng tiền lương trung
bình của người lao động. Điều này tạo ra
một khoảng cách ngày càng lớn giữa những
người sở hữu tài sản và những người sống
dựa vào sức lao động làm sâu sắc thêm sự
phân hóa giàu nghèo trong xã
hội. Tóm lại, mặc dù tài chính là một
công cụ cần thiết đóng vai trò như chất
bôi trơn quan trọng cho các hoạt động
đầu tư, giao dịch, tiết kiệm và kinh
doanh, nhưng khi nó phát triển quá mức
và tự tách trời khỏi nền kinh tế thực,
nó có thể ghê hại. Giống như dầu nhớt
rất cần thiết để động cơ hoạt động trơn
tru. Nhưng nếu bạn nhấn chim cả động cơ
trong dầu, nó sẽ bị tắc nghẹn và ngừng
hoạt động.
Đáng tiếc là dường như không có cơ chế
tự nhiên nào có thể kiêm hãm sự phát
triển của ngành tài chính khi nó đã trở
nên quá lớn mạnh. Nếu không thể tạo ra
tiền bằng cách cung cấp giá trị thực sự
cho nền kinh tế, nó sẽ tìm cách kiếm
tiền bằng cách trích xuất giá trị từ
chính nền kinh tế đó. Việc thừ nhận rằng
nganh tài chính ở nhiều nơi trên thế
giới có thể đã đi khóa xa so với vai trò
hữu ích ban đầu của nó là bước đầu tiên
cần thiết. Từ đó mới có thể đưa ra những
quy định điều chỉnh phù hợp nhằm hướng
ngành này trở lại phục vụ lợi ích chung
của toàn xã hội thay vì chỉ làm giàu cho
một số ít. Cảm ơn bạn đã đồng hành cùng
chúng tôi trong video này. Nếu bạn thấy
video hữu ích hãy ủng hộ team bằng cách
xem thêm các nội dung tương tự trên kênh
nhé. Xin chào và hẹn gặp lại trong những
video tiếp theo.